[Survivor] Macchiavelli

Në Shqipërinë e viteve pas '90, opozita është kritikuar...

Po e riformuloj.

Në të gjithë historinë e saj (po, Shqipëria ka një histori pluralizmi të shkurtër, mund ta shtosh edhe periudhën mes dy luftrave botërore, nuk do ndryshojë shumë), opozita shqiptare është kritikuar sepse nuk ka ofruar asnjëherë një alternativë të vlefshme, por është bazuar vetëm në "masakrimin" e pushtetit me shpresën se "me këta nuk vazhdohet më, më keq se kaq nuk mund të ketë, le të votojmë për këta të tjerët sepse gjithsesi do të vjedhin më pak".

Kjo është e vërtetë. Asnjë parti nuk ka një program të plotë për reformat që do ndërmarrë për përmirësimin e qeverisjes. Skifteri e thekson fjalën e plotë sepse buxheti i shtetit është një dhe nuk mund të kemi një plan të pjesshëm për shpenzimin e tyre. Batanija është e shkurtër, po e tërhoqe nga supet do zbulosh këmbët. Për rrjedhojë, nuk kemi dëgjuar ndonjëherë në fushatë elektorale të thuhet: "Sistemi shëndetësor çalon për arsye se ka mungesë fondesh, që vjen nga rishpërndarja e padrejtë e taksës së shëndetit dhe që mund të kompensohet duke shndërruar disa shërbime nga falas në me pagesë". Zakonisht këto bëhen më vonë, duke parë e duke bërë.

E megjithatë, edhe sikur të kishin një alternativë qeverisëse, ajo do të zinte një pjesë shumë të vogël të fushatës, jo më shumë se 5%. Të shash, të ulesh figurën e pushtetit, të denoncosh, të ndërtosh një figurë të frikshme është mënyra më efikase e të bërit opozitë. Madje, ajo është pikëritsht të bërit opozitë.

Një pamje e gëzuar për të zbutur artikullin

Në radhë të parë, po ta mendosh nga ana praktike, një alternativë më e mirë do të ishtë shumë e vështirë për tu shpjeguar dhe vetëm një pjesë shumë e përgatitur (= pakica) e popullsisë do ta kuptonte. Kush bën më shumë efekt të thuash, "Do rrisim taksat, që në pamje të parë do duket si ulje e të ardhurave, por në fakt ato lekë do përdoren për..." apo "Do jetojmë më mirë"?

Arsyeja e dytë, ka lidhje me natyrën e njeriut. Imagjinoni një kritik arti ose një njeri çfarëdo në tavolinë duke folur për një film: "Filmi shumë i zymtë, edhe figura çka. Pastaj sikur nuk lidhej. Edhe personazhi kryesor shumë i ngadaltë. Të paktën të kishin zgjedhur një aktor më energjik". Katër kritika dhe nje alternativë (edhe kështu mund të titullohej filmi "4 martesa dhe 1 funeral"). Të duket sikur ajo alternativë përfaqëson vetëm majën e ajsbergut të asaj që kritiku di. Ndërkohë që gjithçka dinte u tha. Ajo ishte e gjitha. Ishte thjesht një bluff, as ai s'mund ta dijë se si mund të përmirësohej filmi.

Arsyeja e tretë dhe më e rëndësishmja, është të vësh në punë instiktet bazë të njeriut. Sigurisht që bëhet fjalë kryesisht për frikën. Pushtetit duhet paraqitur si një gjakpirëse që ia merr shpirtin ngadalë popullit (që edhe mund të jetë) dhe populli për vetëmbrojtje të mos ia japë votën, edhe pse s'ka besim te opozita. Është si atëherë kur të dhemb 7 ditë rresht dhëmballa, dhe lutesh ta ndërrosh me dhimbjet e barkut. Harresa bën të vetën. Mjafton që opozita të jetë e keqe ndryshe. Njerëzit preferojnë të vdesin nga helmi duke mos ditur nga u vjen vdekja, se sa te vdesin nga përndjekësi që i gjëmon me thikë. Keni parë ndonjë film horror me një njeri që pi helm dhe vdes në vend? Është po aq e tmerrshme sa çdo vdekje tjetër.

Kjo mënyrë është aq efikase sa edhe pushteti "bën opozitë". 95% e arritjeve janë "opozitë hajdute", kusuri ndërtuam rrugë. Nuk kemi dëgjuar të thuhet: "Një rrugë që normalisht kushton 20 milionë euro, ne si të aftë që jemi e realizuam për 15". Me 3 miliardë euro edhe unë e ndërtoj një rrugë.

E di, Beni, asnjë rrugë nuk ka kushtuar 3 miliardë euro.

Së fundi, naivi i radhës do pyesë: "Po në vendet e zhvilluara, pse bëhet opozitë ndryshe?". Në vendet e zhvilluara opozita lutet çdo ditë të gjendet në kushtet e opozitës sonë, por ja që nuk është. Kështu që ata kapen, nga halli, te instikte të tjera, më të buta të cilat mund të shkaktojnë indinjim siç është haku. Një lexues i vëmendshëm e ka vënë re që mësipër Skifteri ka përdorur "rishpërndarja e padrejtë e taksës" në vend të "rishpërndarja e gabuar e taksës". Gabimin edhe mund ta falësh, por padrejtësinë jo.

Për më optimistët, thamë që alternativa qeverisëse do të ndikonte në 5% te fushatës. Nuk janë pak. Me 5% vendosen zgjedhjet në shumicën e rasteve. Skifteri është një burim i pashtershëm shprese.

Gjeniu i vogël: Kur isha refugjat në Greqi, vajta në shtrat me gocën e afendikoit. Ajo ra mrena me mua, prandaj më kthyen.